de formatie is begonnen, maar hoe transparant gaat het eigenlijk?

Den Haag, donderdag, 6 november 2025
Verkenner Wouter Koolmees is gestart met gesprekken na de verkiezingen van oktober 2025. Ondertussen pleit oud-informateur Richard van Raak voor meer transparantie, want 68% van de Nederlanders vertrouwt het ‘achterkamertjes’-formatieproces niet. De vraag is: gaat dit keer alles open en duidelijk?

Verkenner aan het woord, transparantie in beeld

Op 4 november 2025 werd Wouter Koolmees aangesteld als verkenner in het kabinetsformatieproces na de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober 2025 [3]. Diezelfde dag ontving Kamervoorzitter Martin Bosma alle gekozen lijsttrekkers in de Max van der Stoelzaal, het startsein voor de formatie [3]. Koolmees begon op 5 november met gesprekken met fractievoorzitters, inclusief D66, VVD, SGP, SP en 50Plus [4]. Tijdens deze eerste ronde benadrukte hij dat compromissen nodig zijn: “Er zullen wat compromissen gesloten moeten worden de komende dagen” [4]. Hij streeft naar een snelle formatie, met steun van alle partijen die vinden dat er voor kerst een nieuw kabinet moet staan [2]. Koolmees beloofde transparant te werk te zullen gaan: “Ik neem deze opdracht serieus en zal transparant werken, zodat het volk en de Kamer goed geïnformeerd zijn over de vorderingen” [3].

Van Raak roept Kamer op tot actie

Ondertussen pleit oud-informateur Richard van Raak in een opiniestuk in de Volkskrant voor een structurele verbetering van de transparantie in het formatieproces [1]. Hij wijst erop dat 68% van de Nederlanders moeite heeft met het ‘achterkamertjes’-karakter van de formatie, volgens SCP-onderzoek uit 2023 [1]. Van Raak stelt dat de Tweede Kamer al bij de start afspraken moet maken over informatievoorziening en bewaring van stukken [1]. Zonder die afspraken blijft informatie versnipperd: bij de vorige formatie (2023–2024) kreeg de Kamer het dossier pas laat en niet digitaal, waardoor het lastig was om alles terug te vinden [1]. Een motie van Jesse Klaver en Joost Sneller om dit te verbeteren werd wel aangenomen, maar niet uitgevoerd [1]. Van Raak roept de Kamer op om zichzelf als eigenaar van het formatiedossier te zien, in plaats van de minister-president [1].

Kamerspel met meerderheden

Terwijl Koolmees gesprekken voert met ‘koppeltjes’ zoals D66-JA21 en VVD-GL-PvdA, blijven ideologische kloven zichtbaar [4]. VVD-leider Dilan Yesilgöz houdt vast aan haar ‘super-meewerkstand’ en sluit samenwerking met GroenLinks-PvdA uit [4]. SGP-leider Chris Stoffer noemt ‘grote drempels’ op medisch-ethische thema’s en stikstof [4]. Forum voor Democratie pleit juist voor een kabinet met wisselende meerderheden, zodat beleid niet in ‘achterkamertjes’ wordt gemaakt [4]. Ook 50Plus en Volt geven richting: Jan Struijs benadrukt bescheidenheid, terwijl Laurens Dassen een ‘progressief kompas’ wil [4]. De druk is groot om snel te formatiefen, maar de inhoudelijke verschillen zijn duidelijk. Of transparantie meer is dan een mooie belofte, zal pas blijken als de verslagen openbaar worden.
Bronnen: