vijf partijen willen de koning terug in het hart van de formatiecrisis

Den Haag, woensdag, 10 december 2025
Vijf partijen proberen de koning weer een rol te geven in de kabinetsformatie, na drie keer mislukte informateurs. Ze zien hem als neutrale schakel, terwijl de crisis in Den Haag blijft escaleren.

vijf partijen willen de koning terug in het hart van de formatiecrisis

Vijf partijen – SGP, VVD, CDA, BBB en ChristenUnie – doen een nieuwe poging om Koning Willem-Alexander formeel terug te halen in het kabinetsformatieproces [1]. De aanleiding is het herhaaldelijke gedoe rond informateurs, wat volgens SGP-Kamerlid André Flach ‘schadelijk voor het aanzien van de Tweede Kamer’ is [1]. Zo trad D66’er Hans Wijers op 5 december 2025 terug nadat hij VVD-leider Dilan Yeşilgöz in een privébericht een ‘feeks’ noemde [1]. Dit is al het derde incident op rij: in 2021 lekte Kajsa Ollongren gevoelige informatie, in 2023 raakte Gom van Strien in opspraak [1]. Flach en medestanders zien de koning als neutrale schakel, zoals in het traditionele model waarin het Hof van Nederland het initiatief neemt [1][6].

formatie in de war, koning als redder in nood?

Informateur Sybrand Buma reikte op 8 december 2025 zijn eindverslag aan, waarin hij adviseert dat D66, VVD en CDA verder gaan met het opstellen van een akkoord voor een stabiel kabinet [7][8]. Die drie partijen hebben samen 66 zetels, dus geen meerderheid [7]. Buma benadrukte dat ‘te weinig wordt gegeven’ en dat het proces ‘geven en nemen’ moet worden [7]. Diezelfde dag ontving Koning Willem-Alexander Buma op Paleis Huis ten Bosch om zich te laten informeren over het eindverslag [9]. De koning is formeel al betrokken, maar niet als aansteller van de informateur – nog [6]. De partijen die nu voor een koninklijke rol pleiten, willen juist dat de koning weer degene wordt die de informateur aanwijst, om politieke beïnvloeding te voorkomen [1][6].

tegenstand en twijfel in de Tweede Kamer

Het voorstel heeft weinig kans van slagen. Partijen als D66, GroenLinks-PvdA, SP en FVD vinden een erfopvolgend koningshuis achterhaald en willen het juist afschaffen of moderniseren [1]. D66 wil Rianne Letschert, voorzitter van de Universiteit Maastricht, als nieuwe informateur [3][4]. Rob Jetten dient daarvoor een motie in tijdens het formatiedebat op 10 december 2025 [4]. Ook JA21 is sceptisch: ‘Ik ben er niet per se op tegen’, zei Joost Eerdmans, ‘maar ik weet niet of je het daarmee beter maakt’ [1]. De geschiedenis lijkt hem gelijk te geven: een soortgelijk voorstel van de ChristenUnie werd eind augustus 2025 al weggestemd [1]. De formatiekracht blijft dus in politieke handen – en de koning blijft een toeschouwer met een pen, wachtend op een handtekening die pas komt als er écht een kabinet staat [6].
Bronnen: