de laatste zetel besliste alles: hoe een enkele stem het kabinet naar het midden duwde

Den Haag, dinsdag, 4 november 2025
De restzetel ging naar de SP, niet naar D66. Daardoor is een rechtse meerderheid met JA21 onmogelijk geworden. Het kabinet moet nu door het midden, met GroenLinks-PvdA in beeld – ondanks de VVD die hard blokkeert.

de laatste zetel besliste alles: hoe een enkele stem het kabinet naar het midden duwde

De restzetel is gevallen: niet naar D66, maar naar de SP [1]. Daarmee komt de SP op drie zetels, terwijl D66 blijft steken op 26 [2]. Dat lijkt een klein verschil, maar het verandert alles. Een rechtse coalitie van VVD, CDA, JA21 en D66 had met 76 zetels een nipte meerderheid gehad – maar alleen als D66 de 27e zetel pakte [3]. Nu die er niet is, blijft die combinatie op 75 zetels steken: geen meerderheid [4]. Het kabinet moet dus een andere kant op. En die kant is het midden: met GroenLinks-PvdA als grote partij, en D66 als formatieleider die juist een breed middenkabinet wil [5]. Rob Jetten noemde de kiezer die “duidelijk heeft gemaakt dat samenwerking in het midden echt de boodschap is van deze uitslag” [1]. Maar het wordt lastig. De VVD, onder leiding van Dilan Yeşilgöz, blokkeert hard tegen een kabinet met GroenLinks-PvdA. Zij noemde de verschillen “onoverbrugbaar” en beloofde niet in een “links kabinet” te gaan zitten [1].

geruchten over een verrassende wissel

Ondanks die blokkade groeien de geruchten. Kan JA21, in plaats van de VVD, de brug slaan? Op Reddit dook een scenario op waarbij D66 en GroenLinks-PvdA JA21 en de ChristenUnie zouden halen, en de VVD links laten liggen [6]. Het klinkt vergezocht – en terecht. Zowel D66 als GroenLinks-PvdA staat mijlenver van JA21 af op beleid [6]. Bovendien heeft de VVD 24 zetels; zonder hen is een stabiele coalitie moeilijk te bouwen. Het CDA, met Henri Bontenbal aan het roer, geeft nog geen duidelijke richting, maar zei liever met de VVD samen te werken dan met GroenLinks-PvdA – al benadrukt hij ook het belang van een “stabiel” kabinet [1]. De druk groeit. Op 4 november 2025 stelde D66 Wouter Koolmees voor als verkenner, al is zijn benoeming nog niet officieel bevestigd [1]. Koolmees, bekend om zijn kalmte, moet proberen de partijen aan tafel te krijgen. Maar zonder VVD of zonder JA21 is geen optie eenvoudig. En in de Eerste Kamer is het nog lastiger: een middenkabinet heeft daar 37 van de 75 zetels – één tekort [1].

hoeveel tijd zit er nog in?

Rob Jetten hoopt dat voor 24 december 2025 een nieuw kabinet aan de slag gaat dat “eenheid uitstraalt” [1]. Maar de klok tikt. De officiële uitslag wordt pas op 7 november 2025 bekendgemaakt door de Kiesraad [3]. Daarna begint de echte formatie. De provinciale verkiezingen in maart 2027 zullen de samenstelling van de Eerste Kamer bepalen, dus wie wint daar, wint ook invloed [1]. Tot die tijd moet een kabinet overeind blijven. De gok is: een krappe meerderheid door het midden, met veel compromissen. Of een rechts kabinet dat zonder D66 moet, maar dan is de vraag: wie vult die 26 zetels in? De Polymarkt, waar handelaren gokken op de uiteindelijke coalitie, laat zien dat de kans op een VVD-CDA-JA21-D66 kabinet is gezakt nu de restzetel weg is [7]. De markt verwacht nog steeds een regering, maar de route is onzeker. Een ding is zeker: één zetel heeft het politieke landschap op zijn kop gezet.
Bronnen: