D66 en CDA krijgen drie weken om Nederland uit het politieke slop te trekken

Den Haag, woensdag, 12 november 2025
Verkenner Koolmees geeft Rob Jetten en Henri Bontenbal drie weken om een proefakkoord te maken over migratie, wonen en veiligheid. Geen andere partijen blokkeren hen – of wordt door anderen geblokkeerd. Dat maakt ze uniek in het chaotische formatielandschap.

D66 en CDA krijgen drie weken om Nederland uit het politieke slop te trekken

Verkenner Wouter Koolmees heeft D66-leider Rob Jetten en CDA-leider Henri Bontenbal op 10 november 2025 gevraagd om binnen drie weken een inhoudelijke basis voor een regeerakkoord op te stellen [3]. Het proefakkoord moet draaien om thema’s als migratie, wonen, veiligheid, stikstofbeleid en economie [3][5]. Koolmees noemt de twee partijen uniek: geen enkele andere partij blokkeert hen, en zij blokkeren niemand [5][6]. Dat maakt hen volgens hem geschikt om een ‘positieve agenda’ te ontwikkelen, zonder dat het formatieproces meteen vastloopt in ideologische geschillen [6]. De deadline voor het akkoord is 2 december 2025, wat betekent dat er nog tijd is om te werken [6].

Geen garantie op succes, wel een slimme truc uit het verleden

Het is geen garantie dat het lukt. In 2021 mislukte een vergelijkbaar proefakkoord tussen VVD en D66 [6]. Maar in 1994 werkte het wél, toen Wim Kok met een ontwerp-regeerprogramma het eerste paarse kabinet mogelijk maakte [6]. Koolmees hoopt dat Jetten en Bontenbal zo’n doorbraak forceren, door eerst inhoudelijk overeenstemming te bereiken, voordat andere partijen worden betrokken [6]. Die tactiek moet ‘verzuring’ voorkomen, zegt hij: “Als je nu vier partijen in één hok stopt, weet je bijna zeker dat het spaak gaat lopen” [5]. D66 en CDA samen hebben 44 zetels, te weinig voor een meerderheid, dus uiteindelijk moet er breder worden gezocht [3][5]. Mogelijke steun ligt bij GL-PvdA of BBB in de Eerste Kamer, waar 75 zetels nodig zijn voor wetgeving [3][5].

Kraamzorg als symbool voor wat er mis is

De crisis in de kraamzorg wordt genoemd als voorbeeld van een maatschappelijk probleem dat aandacht moet krijgen in het proefakkoord [1]. Van een zorgvuldig opgebouwde dienst in de jaren ’50 en ’90 is het een commercieel circus geworden, waar toegang afhangt van postcode en geld [1]. Private equity bezit nu een kwart van de markt [1]. “Naar de klote geholpen”, noemt een commentator het [1]. Als Jetten en Bontenbal serieus zijn over een ‘positieve agenda’, dan zou hun werkstuk moeten beginnen bij zulke concrete knelpunten, niet bij abstracte politieke compromissen [1]. De Tweede Kamer debatteert op 13 november 2025 over het advies van Koolmees [3][5]. Tot dan is het wachten op signalen: gaan ze het proefakkoord serieus nemen, of wordt het een zinloos opstel? [1]
Bronnen: