Europese ministers overleggen over terugkeer naar Afghanistan terwijl kabinetsformatie loopt

Den Haag, dinsdag, 4 november 2025
Europese asielministers stuurden een gezamenlijke brief over vrijwillige en gedwongen terugkeer naar Afghanistan. Die bespreking vond plaats tijdens de JBZ-Raad in oktober 2025, middenin de lopende kabinetsformatie in Nederland.

Europese asielministers over terugkeer naar Afghanistan

Tijdens de JBZ-Raad van 13 en 14 oktober 2025 in Luxemburg bespraken Europese ministers voor asiel en migratie de kwestie van vrijwillige en gedwongen terugkeer naar Afghanistan [1]. Zij stuurden hierna een gezamenlijke brief aan de Europese commissaris voor Binnenlandse Zaken en Migratie, waarin de afwegingen over terugkeer worden onderzocht [2]. De Nederlandse ministers Van Oosten (Justitie en Veiligheid) en Van Weel (Asiel en Migratie) deelden dit verslag op 3 november 2025 mee met zowel de Tweede als de Eerste Kamer [1][3]. Hoewel het conflict in Afghanistan sinds 2021 niet meer dagelijks de voorpagina haalt, blijft de veiligheidssituatie precair, vooral voor vrouwen en ex-medewerkers van westerse instanties [GPT]. De brief geeft aan dat er nog geen grootschalige terugkeerbeleidsafspraken zijn gemaakt, maar dat de mogelijkheden wel serieus worden verkend.

Europese samenwerking in beeld tijdens formatie

Naast het Afghanistan-dossier werd tijdens de JBZ-Raad ook de voortgang besproken in de strijd tegen straffeloosheid voor misdrijven in verband met de Russische oorlog in Oekraïne [4]. Ook de toekomst van Eurojust en betere toegang tot gegevens voor de rechtshandhaving stonden op de agenda [5]. Minister Van Weel stuurde bovendien op 3 november 2025 het verslag van de Europese Raad van 23 oktober 2025 naar de Tweede Kamer, waarin onder meer de topontmoeting met Egypte van 22 oktober ter sprake kwam [6]. Deze regelmatige informatie-uitwisseling is onderdeel van de parlementaire controle, maar biedt ook een kijkje achter de schermen van de Europese diplomatie – op een moment dat Nederland nog zonder vast kabinet zit [GPT]. De inhoud van de documenten laat zien dat de bestaande ministeriële lijnen binnen Europa worden gevolgd, ook tijdens een formatiefase.

Geen signalen van beleidskeer

Uit de gedeelde documenten blijkt geen abrupte verandering in het Nederlandse asiel- of justitiebeleid [1][6]. De nadruk ligt op Europese coördinatie, vooral rond gevoelige onderwerpen als terugkeer naar instabiele landen [2]. De raad van bestuur van de Raad van State had op 3 november 2025 nog gewezen op juridische onduidelijkheden rondom het plan om hulp aan ongedocumenteerden strafrechtelijk te ontzien, maar dat thema kwam niet terug in de Europese gesprekken [7]. De verslagen tonen een overheid die internationaal actief blijft, zonder voorbarige signalen af te geven over toekomstige beleidskeuzes. Voor burgers betekent dit dat Europese afspraken over migratie en veiligheid langzaam vorm krijgen, vaak achter gesloten deuren – en vaak terwijl de nationale politiek nog bezig is met onderhandelen.
Bronnen: