De formatie is begonnen: wie mag er verder verkennen?

Den Haag, vrijdag, 31 oktober 2025
Afgelopen dinsdag is officieel het kabinetsformatieproces van start gegaan. De grootste verrassing? De uitslag hangt nog af van enkele duizenden briefstemmen, en de verkenner wordt pas aangesteld als duidelijk is wie werkelijk de grootste partij is.

De formatie is begonnen: wie mag er verder verkennen?

Afgelopen dinsdag 28 oktober 2025 om 16.00 uur is officieel het kabinetsformatieproces van start gegaan met een overleg tussen kamervoorzitter Martin Bosma en de fractievoorzitters van de Tweede Kamer [1]. De bijeenkomst markeert het begin van de formatiefase, maar de uitslag van de verkiezingen is nog niet definitief [1]. D66 en de PVV liggen in een nek-aan-nekrace, met beide partijen voorlopig op 26 zetels [2]. De landelijke voorsprong van D66 is opgebouwd tot 6.000 stemmen in de tweede voorlopige prognose van ANP op basis van 90,5 procent van de getelde stemmen [2]. Toch is het wachten op de uitslag van Almere, Venray en de briefstemmen van Nederlanders in het buitenland, die pas maandag 3 november 2025 worden verwacht [2]. Pas als duidelijk is wie de grootste partij is, kan een verkenner worden aangesteld [1]. Geert Wilders (PVV) heeft al laten weten dat hij alles zal doen om te voorkomen dat een verkenner van D66 aan de slag gaat als de PVV uiteindelijk de grootste zou zijn [1].

Coalitieopties en jeugdprotest

De jongerenorganisaties van GroenLinks en PvdA, Dwars en de Jonge Socialisten, hebben alvast verklaard dat ze hun partij niet in een rechts kabinet willen zien [2][4]. Enkel als er sprake is van ‘sociale verandering’, zoals erkenning van de Palestijnse staat en investeringen in volkshuisvesting, zou deelname mogelijk zijn [2]. Politiek gezien blijft een brede middenkabinet met D66, VVD, CDA en GroenLinks-PvdA een optie met 86 zetels [2]. Een regeerakkoord dat aandacht besteedt aan natuurherstel wordt dringend gewenst: 73 procent van de Nederlanders vindt dat de politiek meer moet doen voor een gezonde leefomgeving [5]. Natuurmonumenten pleit voor een groen coalitieakkoord met vier pijlers: afronding Natuurnetwerk Nederland, radicale stikstofreductie, schoon water en een nieuw Transitiefonds [5].

Wat gebeurt er deze week?

De komende week staat in het teken van de definitieve uitslag. De uitslag uit Venray wordt pas verwacht op 7 november vanwege een brand in het gemeentehuis [2]. De oude Tweede Kamer wordt ontbonden op 11 november 2025, de nieuwe Kamer wordt geïnstalleerd op 12 november [1]. Uiterlijk een week later, op 19 november, debatteren de partijen over de verkiezingsuitslag en het advies van de verkenner [1]. De druk is groot: het vorige kabinet (Schoof) werd na 223 dagen gevormd, en het record staat op 299 dagen (kabinet-Rutte IV) [1]. Een formatie voor kerst lijkt, gezien de onzekerheden, moeilijk te halen [1].
Bronnen: