Ronald Plasterk, die niet eens verkiesbaar was, speelt nu een centrale rol in de formatie van 2025.

Den Haag, maandag, 24 november 2025
Ondanks dat hij niet op de kieslijst stond, wordt Ronald Plasterk serieus overwogen als informateur – zelfs als premier. Dat lijkt vreemd, maar voor 1973 was het helemaal normaal dat een premier geen eigen zetel had.

Plasterk in de schaduw, maar centraal in Den Haag

Het is maandag 24 november 2025, en terwijl informateur Kajsa Ollongren de agenda vult met gesprekken, groeit de speculatie over een andere naam: Ronald Plasterk [1]. De oud-minister van de PvdA stond niet op de kieslijst bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 oktober 2025, maar wordt nu genoemd als mogelijke informateur – of zelfs kandidaat-premier [1]. Dat klinkt ongebruikelijk, maar historisch gezien is het dat niet. “Voor 1973 was het heel gewoon dat de Nederlandse premier niet per se een eigen electoraal mandaat had”, zegt historicus Simon Otjes [1]. Voorbeeld: in 1959 werd De Quay premier zonder gekozen te zijn; hij was toen commissaris van de Koningin in Noord-Brabant [1]. Sinds 1972 werd het premierschap pas echt een ‘inzet’ van de verkiezingen, wat volgens Otjes een “relatief nieuwe en sociaaldemocratische uitvinding” is [1]. Plasterk zou dus geen precedent creëren, maar juist een oude traditie hervatten – al is het sinds 1986 niet meer gebeurd met achtereenvolgend Lubbers, Kok, Balkenende en Rutte [1].

Geen zetel, wel invloed?

Plasterk is niet verbonden aan een van de huidige kamerfracties, wat de situatie bijzonder maakt in het huidige politieke landschap [1]. Toch is een premier ‘van buitenaf’ alleen bijzonder als je je tijdshorizon niet verder dan veertig jaar terugzet, aldus Otjes [1]. Em. hoogleraar Carla van Baalen noemt Cort van der Linden, actief in de jaren 1820, als voorbeeld van een minister-president zonder partijband [1]. De formatie van 2025 wordt gekenmerkt door moeizame onderhandelingen. Een peiling van 22 november 2025 toont een ruime meerderheid van 42% voor een coalitie van D66, CDA, VVD en JA21, tegen 35% voor een D66-CDA-VVD-GroenLinks-PvdA-kabinet [5]. Maar bij D66-kiezers beoordeelt 80% een regering met JA21 negatief [5]. Rob Jetten, lijsttrekker van D66, is officiële kandidaat-premier, maar de weg is steil [1]. Ondertussen wordt Plasterk genoemd in politieke wandelgangen, ook al is er geen officiële benoeming [2]. Zijn strategische reputatie en ervaring met eerdere formaties maken hem een geloofwaardige achterkamerstrateeg – of misschien meer [1][2].

Geruchten, maar geen feiten

Tot op heden is er geen officiële benoeming van Plasterk als informateur of premierkandidaat [1][2]. De rol van informateur is op dit moment nog in handen van Kajsa Ollongren, zoals blijkt uit de agenda van het Bureau Woordvoering Kabinetsformatie [3]. Op 24 november 2025 ontvangt zij fractievoorzitters van D66 en CDA [3]. De geruchten rond Plasterk blijven dus speculatie, zij het met historische bodem [1]. “Zeggen dat iets nooit is voorgekomen, is denk ik het gevaarlijkste wat je kan doen als journalist. Dat is namelijk nooit waar”, waarschuwt Otjes [1]. De formatie duurt voort, de spanning blijft, en de vraag of Nederland weer een premier zonder zetel krijgt, is opeens geen gekke meer [1][5].
Bronnen: